خودشکوفایی چیست؟
حتما در محاورات روزمره خود در زندگی شنیده ایم که برخی افراد استعدادشان شکوفا شده و به نوعی در مسیر موفقیت قرار گرفته اند. خودشکوفایی نیز به همچنین شرایطی اشاره دارد. در پاسخ به این سوال که خودشکوفایی چیست؟ باید گفت خودشکوفایی به معنای محقق شدن ماکزیمم توانایی‌ها و قابلیت‌های بالقوه یک فرد توسط خودش است. انسان‌ها برای زنده ماندن و زندگی کردن در سطح اول باید نیازهای اولیه خود را برآورده کنند. اما پدیده ای به نام خودشکوفایی به این موضوع اشاره می‌کند که در وجود انسان تمایلی وجود دارد که به چیزهایی بیشتر از نیازهای اولیه خود دست یابد.
خودشکوفایی چیست؟
این یک موضوعی است که به صورت غریزی در انسان‌ها قرار دارد و برخی بیشتر و برخی کمتر از آن برخوردارند. پس با داشتن تمایل به خودشکوفایی هر انسانی سعی می‌کند از امکانات موجود خود به بهترین شکل استفاده کرده و با استفاده از آنها بتواند نهایت میزان ممکن از استعداد‌های نهفته خود را به شکوفایی برساند.
به گفته آبراهام مزلو هر انسانی باید آن چیزی باشد که می‌تواند باشد.
به عنوان مثال یک شاعر باید بسراید، یک فوتبالیست باید بازی کند، یک نقاش باید نقاشی کند، یک نوازنده باید بنوازد، یک معمار باید طراحی کند و غیره. بر اساس این ایده‌های مزلو خودشکوفایی را می‌توان رشد هر شخصی به سوی دستیابی به بالاترین نیازهای وجودی خود و رسیدن به رضایت کامل از زندگی و کشف معنای حقیقی زندگی دانست.
خودشناسی پایه خودشکوفایی
برای اینکه بفهمیم امروز در چه جایگاهی هستیم و می‌خواهیم در آینده به چه جایگاهی برسیم باید حتما ابتدا خود و توانایی‌ها و علایقمان را به خوبی بشناسیم. در حقیقت تا خودشناسی کاملی را بدست نیاوریم نمی توانیم به سمت خودشکوفایی حرکت کنیم. اگر فردی بهترین خودروی ممکن را در اختیار داشته باشد و قصد رسیدن به محل مورد علاقه و مقصد مورد نظرش را داشته باشد، تا زمانی که نداند در حال حاضر در کجا قرار دارد هرگز نمی‌تواند با وجود امکانات مناسب هم حتی به مقصد مورد نظر خود برسد.
از این رو تا زمانی که خود و شرایط کنونی و داشته هایمان را به درستی نشناسیم نمی‌توانیم نهایت بالقوه خود را به بالفعل تبدیل نماییم. مقصود از خودشناسی در این بحث، شناخت دقیق نیازها، اهداف، علایق و خواسته‌های هر فرد توسط خودش است که موجب می‌شود خودش را بهتر از هر کس دیگری بشناسد و اهداف و خواسته‌های زندگی خود را به طور واضح تری پیش روی خود ببیند. حال می‌تواند وارد مرحله خودشکوفایی که فرآیندی زمان بر و قدم به قدم است بشود. طبق هرم مازلو، هر فردی می‌تواند قدم به قدم کشف کند که برای اینکه بهترین نسخه خود باشد کدام نیازهای وجودی خود را باید شناخته و سپس چطور آن نیازها را برطرف کند.
ابتدا باید هر فردی به صورت واقع بینانه، خود فعلی خود را با همه شرایطی که دارد قبول کند و با وضعیت فعلی خود کاملا راحت باشد. این بدین معنی نیست که قرار است این شرایط را تثبیت بخشد، بلکه باید سعی کند با شرایط فعلی کنار بیاید تا بتواند به بهبود آنها کمک کند. به عنوان مثال در زمینه مسائل مالی تا زمانی که فرد به طور واقع بینانه شرایط زندگی و درآمد فعلی خود را درک نکند، هیچ وقت به تکاپوی رسیدن به شرایط ایده آل و درآمد بسیار مناسب نخواهد افتاد.
هر فردی باید خود را منحصر به فرد بداند و درک کند شرایط هیچ کس دیگری در دنیا دقیقا مانند او نیست و او هم نباید توقع داشته باشد کس دیگری باشد. ورژن دست دوم بودن از یک شخص دیگر قطعا نمی‌تواند گزینه مناسبی برای هیچ فردی باشد. بلکه همه دوست دارند نسخه اورجینال خود باشند. اگر شخص بخواهد کسی به جز هر آنکه هست باشد، خیلی زود دیگران متوجه خواهند شد. هر فردی با هر زبانی صحبت کند، بیشتر از آنچه که هست را نمی‌تواند بگوید و انرژی زیادی هم از وی گرفته خواهد شد.
صداقت با خویشتن
خیلی مهم است که فرد به ویژه با خود صادق باشد و بداند فریب دادن خود نمی تواند انسان را به سوی هیچ موفقیتی برساند. انسان‌ها بیشتر در بخش خودشناسی دچار خودفریبی می‌شوند. گاهی انسان دیگران را فریب می‌دهد که این هم بسیار نامناسب است.
اما خودفریبی واقعا برای فرد می‌تواند در زندگی ویرانگر باشد. اگر فردی در شناخت خود، خودفریبی را پیشه بگیرد هرگز وضع موجود خود و کمی#ها و کاستی‌های خود را قبول نمی‌کند و به همین دلیل هرگز نمی تواند به تغییر دست زده و خود را در مسیر شکوفایی قرار دهد و تلاشی برای بهبود شرایط خود نخواهد نمود. با گوش دادن به درون خود و صادق بودن درباره احساسات یا همان هوش هیجانی و واکنش‌های خود، شما هر بار یک قدم به سمت انتخاب‌های درست نزدیک می شوید. هر تصمیم درست، شما را به سمت درک اینکه چه چیز برایتان بهتر است هدایت می‌کند.
پس از خودشناسی باید دل را به دریا زده و در مسیر خودشکوفایی قرار گرفت. اما مسیر خودشکوفایی یک مسیر هموار و بدون مشکلات و موانع قطعا نخواهد بود. از این نظر باید فرد، خود را برای مقابله با مشکلاتی که در این مسیر در سر راه وی قرار می‌گیرد آماده کند. از قبل باید برای خود این مساله را حل کند که وجود مشکلات و موانع را نباید ماند دیوار آهنین در برابر خود ببیند. بلکه باید آنها را چالش‌هایی برای محکم تر شدن خود و تلاش بیشتر برای رسیدن به موفقیت باید در نظر بگیرند.
یک باور قدیمی اشتباه وجود دارد که می‌گوید مشکلاتی که سر راه هر فرد قرار می‌گیرند به معنای انتخاب مسیر اشتباه است و باید مسیر را متوقف کرده و از نو مسیری دیگر را برای پیمودن انتخاب کرد. اما واضح است که امروزه این باور کاملا رد شده است و چه بسیارند افراد فوق العاده موفقی که با درک درست و تسلیم نشدن در برابر چالش‌ها، مشکلات و موانع توانسته‌اند به خودشکوفایی رسیده و نهایت پتانسیل توانایی‌ها و قابلیت‌های خود را از حالت بالقوه خارج کرده و به صورت بالفعل در آورده اند.
معیارهای خودشکوفایی در افراد
آبراهام مزلو اعتقاد دارد که انسان‌ها در درون خود، تمایلی برای رسیدن به چیزهایی بسیار فراتر از نیازهای اولیه خود یعنی مواردی که در هرم سلسله مراتب نیازهای مزلو قرار گرفته دست یابند. وی معتقد است که انسانی که به خودشکوفایی رسیده سلامت روانی بالایی را دارا بوده و معیارهایی را هم باید داشته باشد که عبارتند از:
- بشاش و با طراوت بودن و اهل شوخی و خنده بودن
- منطق گرایی
- فعال بودن و نداشتن تنبلی
- ارزش قائل شدن برای تجربیات حتی بسیار ساده در زندگی
- تسلیم ارزش‌های تحمیلی فرهنگ غالب نشدن و در عین حال عدم مقابله عمدی با مواردی که عرف هستند
- پذیرفتن خود و دیگران به همان صورتی که در حقیقت هستند
- داشتن قابلیت تحمل نامعلوم بودن آینده
- داشتن اندیشه‌های خودجوش و رها از قید و بندهای تحمیل شده از سوی اطرافیان
- داشتن رابطه مستحکم و عمیق با تعدادی معدود از افراد به جای روابط سطحی با افراد بسیار زیاد
- دغدغه حل مسائل و بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها را داشتن
چگونه به ایده آل خود تبدیل شویم؟
مرحله اول: هدف خود را بشناسید.
بیایید به این بپردازیم که چگونه می توانید اولین هدف خود را پیدا کنید؟ به این فکر کنید که در حال حاضر بیشترین تلاش خود را برای چه کاری انجام می دهید. برای اکثر مردم، این کار شغل آنهاست. در واقع، ما به طور متوسط بیش از ۱۳ سال از زندگی خود را صرف کار می کنیم. بنابراین، بگویید بعد از… ۵، ۱۰، ۱۵ سال که کار خود را بارها و بارها انجام دادید، در نهایت در کاری که انجام می دهید بهترین خواهید شد.
- بهترین پدر و مادر باشید
- بهترین کارمند باشید
- بهترین رهبر باشید
- بهترین عاشق باش
- فقط نباش.
- بهترین باش.
از ترس، نترسید!
ترس از شکست برای کسانی که می خواهند بهترین نسخه از خود باشند، امری رایج است. و این چیز خوبی است. مطالعات نشان می‌دهد که تقریباً ۷۵ درصد از سرمایه‌گذاری‌های کارآفرینی ظرف ۱۰ سال با شکست مواجه می‌شوند. پس آیا این بدان معناست که باید تسلیم شوید؟ کاملا برعکس، واقعا. افرادی که در راس هستند کسانی هستند که ترس را تحمل می کنند و یاد می گیرند که با آن ترس زندگی کنند.
نتیجه گیری :
در پایان لازم می‌دانیم باز هم تاکید کنیم که خودشکوفایی یک فرآیند و پروسه است و یک مرحله نهایی نیست. در حقیقت در یک پروسه زمان بر بعد از شناخت خود، می‌توانیم به تلاش برای تغییر خصوصیات بد و جایگزینی آنان با ویژگی‌های خوب بپردازیم که نتیجه آن می‌شود در مسیر موفقیت‌های متعالی قرار گرفتن.
در واقع با این تغییراتی که در افکار، حالات و فعالیت‌های خود می‌دهیم می‌توانیم تمامی پتانسیل‌ها، استعدادها و قابلیت‌های نهفته در وجود خود را که به صورت بالقوه هستند و هیچ استفاده ای از آن ها نمی‌بریم، به حالت بالفعل تبدیل کنیم.
برای دست یابی به نتیجه درست می توانید در حوزه احساسات خود تست هوش هیجانی ۹۰ سوالی رایگان را انجام دهید. همچنین برای سنجش میزان هوش عقلانی در مدیریت مسئله تست ای کیو را انجام دهید.
در حقیقت با این کار نهایت توان خود را به حالت بالفعل در میآوریم تا بتوانیم با استفاده درست از آنها به نهایت خواسته‌های خود دست پیدا کنیم. البته با بالفعل کردن این استعدادها و توانایی‌های نهفته در درون خود باز هم نباید زود جا بزنیم. زیرا در مسیر رسیدن به اهداف و خواسته‌های خود با چالش‌ها و موانع زیادی مواجه خواهیم شد که در نهایت تنها راه از پیش رو برداشتن این‌ها اراده محکم و تسلیم نشدن است. باید خود را برای رویارویی با هر چالشی آماده سازیم تا موفقیت در دسترس ما قرار گیرد.
پرسش و پاسخ :
- چرا خودشکوفایی مهم است؟
با توجه به بعد روانشناسی ما انسان‌ها برای توسعه فردی خود در طول زندگی نیاز به یکسری مشوق، معنا و مفهوم به اهداف خود داریم که خودشکوفایی کمک می‌کند بدانید واقعا زندگی کرده‌اید.
- احساس خودشکوفایی چگونه است؟
افراد خودشکوفایی اغلب با یک احساس قوی از اخلاق شخصیتی و مسئولیت پذیری انگیزه پذیر می شوند. آنها از به کار بردن مهارت های حل مسئله خود در موقعیت های مختلف دنیای واقعی لذت می‌برند و دوست دارند به افراد دیگر کمک کنند تا زندگی خود را بهبود ببخشند.
- چگونه می‌توانیم در خود خودشکوفایی ایجاد کنیم؟
- انتقاد پذیر باشید. این خصوصیت باعث می‌شود با تقویت ضعف خود به خود شکوفایی برسید.
- در زندگی مستقل باشید.
- در کسب و کار خود با دیگران ارتباط راحت داشته باشید.
- قدر همه فرصت‌های زندگی هر چند کوچک را بدانید.
- اصیل و متین زندگی کنید.
- مهربان باشید.
- از یک روانشناس کمک بگیرید.
