شادمانی فردی چیست؟

احساسات مثبت یا happiness که به آن شادمانی فردی نیز می گویند و ایجاد شادی و خوشحالی کردن یکی از هیجانات فردی محسوب می شود که هر فرد با توجه به جایگاه اجتماعی در سطوح مختلف آن را تجربه می کند. اما در ادامه می‌خواهیم تعریف جامعی از شادمانی داشته باشیم ، پس همراه این مقاله از سایت مدرسه کسب و کار آیا باشید تا بیشتر با مفهوم شادمانی و اهمیت آن در زندگی موفق آشنا شوید.

 نظریه ارسطو درباره شادمانی

ارسطو، هیجان انسانی «شادمانی» را در سه عنصر وجودی انسان خلاصه کرده است که میزان شادمانی هر فرد با استفاده از این سه عنصر مشخص می شود :

1. عقل یا استدلال که به آن reason گفته می شود. ( تست هوش IQ )
2. احساسات یا emotions
3. امیال یا appetites

جرمــی بنتـــام (Bentham Jeremy) در کتاب «آیزنــک»، میزان شادی افراد را بر تعداد اتفاقاتی که لذت بخش است تقسیم می کند، یا آرجیــل و همکــاران، ترکیبی از عاطفه مثبت و مهار عاطفه منفی برای ایجاد رضایت از زندگی را معیاری برای شادی در نظر می گیرند. با توجه به تمام گفته‌ها می‌توان نتیجه گرفت شادمانی افراد، به میزان رضایت و مطلوب بودن شرایط زندگی افراد بستگی دارد.

تعریف شادمانی فردی

شادمانی فردی به عنوان یک حالت عاطفی و احساسی  رضایت‌بخش در زندگی افراد تعریف می‌شود که فرد با توجه به میزان ارزیابی مثبت از تجارب پیشین خود از زندگی کسب کرده است.  اما شادی تعاریف مختلفی نیز دارد.

برخی شادمانی را به عنوان اینکه فرد چقدر زندگی خود را دوست دارد تعریف می کنند. کلمه «شادمانی» تنها به عنوان توصیف جنبه خاصی از زندگی به حساب نمی آید، بلکه شامل تمام وقایع زندگی است که فرد به انتخاب خود بر اساس میزان هوش عقلانی (IQ) خود از یکی از ابعاد خوب زندگی در خود ایجاد می کند. برای سنجش میزان هوش iq خود

جایگاه مطلوبیت در شادمانی فردی

هر چیزی که ارزشمند و دوست‌داشتنی باشد به عنوان ایده‌آل نام برده می شود. اسگود می‌گوید: «در تمام فرهنگ‌هـا الگوهایی از خوبی و بدی وجود دارد که افراد آن جوامع طبق این الگوها خوشایندی یــا ناخوشایندی زندگی خویش را مورد قضاوت قرار می دهند.»

عوامل موثر در شادمانی

• شخصیت فردی (personality)

مطالعات مختلف نشان می‌دهد که هر یک از ابعاد شخصیت شناسی MBTI در میزان شادمانی افراد نیز دخالت دارد. اما دو بعد شخصیت شناسی بیشتر دارای اهمیت است :

1. برونگرایی یا extraversion ناشی از آرامش
2. درونگرایی یا introversion ناشی از عصبانیت

اگر بخواهیم شخصیت افراد را برای میزان سنجش شادمانی در نظر بگیریم شادمانی به حالتی حدفاصل درونگرایی و برونگرایی می‌گویند، هر چند در برخی افراد یکی از ابعاد شخصیتی از دیگری بیشتر است. داینر اعتقاد دارد که شادمانی فردی از سه جزء عاطفه مثبت ، عاطفه منفی و متغیرهایی از رضایت افراد از زندگی تشکیل شده است. عاطفه مثبت یکی از ابعاد قوی برونگرایی در افراد است، اما عاطفه منفی دارای منشاء بعد روان رنجوری (neuroticism) است.

تاثیر شخصیت در میزان شادمانی فردی

روانشناسان بسیاری با توجه به مطالعات فراوان، شخصیت افراد را به عنوان جوهره میزان شادمانی فردی تایید کرده‌اند. کاستا، مک کرا و نوریــس در سال ۱۹۸۱ گزارش کرده‌اند که با توجه به شخصیت برونگرایی و عاطفه مثبت فردی می‌توان تا ۱۷ سال بعدی افراد را پیش بینی کرد. مطالعات آنها نشان داد برونگرایی افراد به عنوان تنها ملاک سنجش میزان شادی افراد در طول زندگی است. هرچند در مقابل روانشناسانی هستند که برونگرایی را به عنوان پیش‌بینی کننده و عاطفه منفی را به عنوان غم و ناراحتی فرد ملاک قرار دادند. برخی از صاحبنظران نیز بدون در نظر گرفتن ابعاد درونگرایی و برونگرایی افراد، عوامل ژنتیکی را تا ۵۰ درصد در میزان شادمانی فردی  و بقیه را اکتسابی و مربوط به محیط بیرون و ارتباطات او، موثر می‌دانند.

اهمیت عزت نفس در شادمانی فردی

عزت نفس (esteem-self) یکی از اساسی‌ترین و موثرترین دلایل شادمانی فردی محسوب می شود. اهمیت عزت نفس در شادمانی افراد به حدی زیاد است که بسیاری از روانشناسان مانند ویلسون، آرجیـل و داینر، از آن به عنوان عنصری جدا نشدنی از شادمانی فردی نام می‌برند. افرادی که دارای عزت نفس پایینی هستند در یک جمع حضور پیدا نمی‌کنند که این امر باعث گوشه گیری و در نهایت افسردگی آنها می‌شود. افسردگی یکی از عوامل منفی در میزان شادمانی فردی محسوب می‌شود. افسردگی ارتباط مستقیمی با ناراحتی و پایین بودن عزت نفس دارد.

اعتقادات مذهبی

اعتقاد یعنی فرد با گرایش به یک باور و قبول آن از صمیم قلب، کمتر به احساس رهاشدگی و پوچی‌گرایی در زندگی متمایل می‌شود. مــایرز معتقد است اعتقاد مذهبی تاثیر بالایی در میزان شادمانی افراد دارد، چرا که مذهب توسط افراد زیادی از جامعه پذیرفته شده و احساس رضایت‌بخشی نسبت به آن وجود دارد. برخی از فعالیت های شاد مذهبی (و نه فعالیت های ناراحت کننده) موجب افزایش شادمانی در افراد می شود. احساس خوب ارتباط معنوی با معبود خود، عشق ورزیدن به آن و احساس خوب در جمع بودن با دیگران به عنوان نیروی مثبت شادی آفرین محسوب می شود. در برگزاری مراسمات بزرگ مذهبی که با شادی و خوشی همراه است افرادی که اعتقادی هستند احساس بهتر و شادتری از زندگی خود دارند.

سرمایه اجتماعی

سرمایه اجتماعی (social capital) در سال‌های اخیر در حوزه علوم اجتماعی وارد شده و به عنوان عنصری جدید محسوب می شود. ریچاردز ، سرمایه اجتماعی را در چگونگی روابط اجتماعی افراد، دوستی‌ها، احساسات هیجانی (EQ) و اعتماد اجتماعی تعریف می کند. پوتنام و همکاران در تحقیقاتی که در دانشگاه هاروارد انجام دادند دریافتند افرادی که از نظر روابط اجتماعی می توانند با دیگر افراد جامعه ارتباط برقرار کنند نسبت به افرادی که از روابط اجتماعی پایینی برخوردار هستند احساس شادمانی بالاتری دارند. سرمایه اجتماعی سه مقوله را در بر می گیرد :

1. اعتماد اجتماعی
2. مشارکت های سیاسی و اجتماعی
3. اوقات فراغت

اعتماد اجتماعی

به میزان اعتماد افراد یک جامعه نسبت به هم گفته می شود که شامل اعتماد بین نژادی ( ارتباط اقوام با یکدیگر ) و روابط دوستانه ( تعداد دوستان افراد در گروه های شغلی و اجتماعی ) است. ابعاد دیگر روابط اجتماعی شامل مشارکت های سیاسی و اجتماعی نظیر شرکت در انتخابات، روزنامه‌نگاری، عضویت در نهادهای اجتماعی، اتحادیه ها، امور خیریه و تعهدات مذهبی و امور تحصیلی است.

تاثیر فعالیت‌های اوقات فراغت در شادمانی فردی

یکی از منابع بسیار عالی برای ایجاد شادمانی در افراد، اوقات فراغت است. برای ایجاد شادمانی از طریق فراغت بر اساس تئوری دو انتخاب پیش رو است که شامل تئوری «انتخابگر بودن» یا همان دلخواه بودن و تئوری «انگیزش اجتمــاعی» (یا social motivation ، نیاز اجتماعی) است. هر دوی این تئوری‌ها دربرگیرنده تمام جنبه های مربوط به اوقات فراغت در افراد است. هیلزو آرجیل، معتقد است تمام فعالیت‌های اوقات فراغت مانند شرکت در مسابقات ورزشی، کنسرت‌ها یا اجرای نمایش و…  جزو تئوری انگیزش اجتماعی محسوب می شود.

تماشای تلویزیون با دوستان یا فعالیت‌های نشاط آور با دیگران نیز در همین دسته قرار می گیرند. انتخاب اینکه به سفر یا تور بروید یا اینکه برای تماشای فیلمی به سینما بروید یا در کلوپ های تفریحی مدتی را خوش باشید جزو جنبه انتخابگری است. فعالیت های ورزشی مانند یوگا یا ورزش‌هایی که باعث به جریان افتادن گردش خون و تنفس شود به عنوان برنامه نشاط آور شناخته می شوند. علاوه بر این ورزش کردن تاثیر زیادی در کنترل اضطراب و استرس دارد و عزت نفس فردی را تقویت می کند.

وضعیت اقتصادی

همه ما باور داریم که وضعیت اقتصادی خوب مانند ثروت  تا حد زیادی در شادمانی تاثیر دارد. افراد ثروتمند نسبت به افراد فقیر دارای احساس شادمانی بالاتری هستند. بر عکس افراد فقیر به علت عدم دستیابی به موفقیت های بالا و امکانات زندگی ایده آل شادمانی کمتری دارند. در مقاله ۷ تفاوت افراد فقیر و ثروتمند ، مواردی را آورده‌ایم که به شما کمک می‌کند تا با نوع فکر و روش‌های زندگی ثروتمندان و ایجاد شادمانی در آنها آشنا شوید.

طی یک نظر سنجی از بین ۱۰۰۰ نفر مشخص شد، ۸۰ درصد آنها معتقدند که ثروتمند شدن می توان منبع اصلی برای شادی باشد. اما در اصل پول نیست که شادی آور است، بلکه این قدرت شما در ایجاد رابطه و روابط اجتماعی است که باعث ایجاد شادی در زندگی می شود. افرادی که دارای روابط اجتماعی عالی بودند از نظر جسمی نسبت به بقیه سالم‌تر بودند و نسبت به اطرافیانشان بیشتر عمر کردند.

آیا ثروتمندان واقعا شاد هستند؟

اگر ثروتی بیش از حد نیاز انسان باشد شادمانی در کار نخواهد بود. چون افراد بیش از حد ثروتمند درگیر دغدغه و حالت های روانی مختص به خود هستند و عملا شادی را با لذت واقعی تجربه نخواهند کرد. هستند افرادی که وضع مالی خوبی ندارند ولی به علت اینکه دارای مهارت بالا در مدیریت احساسات و روابط فردی هستند، بسیار شادتر از افراد ثروتمند هستند. حتی در سطح بین الملل نیز بسته به وضعیت اقتصاد کشورها، مردم کشوری ممکن است از شادی کمتر یا بیشتری برخوردار باشند.

رضایت شغلی

سیکزنت میهالایی با تعریف کلمه «فلو» (Flow)  به معنای لحظات فوق‌العاده نشاط انگیز و اینکه «آنچه فرد تجربه می‌کند، آنچه آرزو می‌کند و آنچــه فکـر می‌کنـد بـا هـم همـــاهنگ هســتند» میزان رضایت شغلی را عاملی مهم در نشاط فردی برشمرده است. رضایت شغلی بر اساس میزان ارزش‌دهی به کار افراد در سازمان توسط مدیران مشخص می‌شود. علاوه بر این رضایت شغلی در روان و سلامت کارمندان نیز تاثیر بالایی دارد، چرا که فرد وجود خود در سازمان را با ارزش دانسته و در نتیجه با مسئولیت پذیری بیشتری برای پیشبرد اهداف سازمانی تلاش می‌کند.

جیم ران، کارآفرین و نویسنده یک بار گفت: «شما میانگین پنج نفری هستید که بیشترین زمان را با آنها می گذرانید.» بنابراین اگر با همکاران شاد وقت می گذرانید، خوشحال خواهید شد! در یک مطالعه جذاب شادی روی بیش از ۵۰۰۰ نفر در طی ۲۰ سال، مشخص شد که شادی نه تنها نسبت به دوستان یک فرد بلکه به دوست دوستان آنها و دوست دوستان دوستان آنها نیز سرایت می کند! علاوه بر این، این مطالعه نشان داد که غم و اندوه به اندازه شادی گسترش نمی یابد.

سلامت فردی

هر چقدر فرد از نظر رضایت شغلی و اجتماعی، اعتماد به نفس بالایی داشته باشد به همان مقدار در سلامت او تاثیر دارد. شادی، سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و در نتیجه فعالیت های قلبی و عروقی را بهبود می‌بخشد. وینهوون نــیز ارتبـاط شـادمانی بـا سـلامت را چنین تعریف می کند که اولاً، فقدان شادمانی استرس‌زا است و استرس می‌تواند بیماری‌های خطرناکی به وجود بیاورد، ثانیـاً، فـرد شادمان در صورت مواجهه  با یک بیماری سخت، بهتر می تواند از پس آن بر آیـد و ثالثاً شادمانی برای رشد روانی فرد لازم و مفید است، زیرا شادمانی به شخص کمک می کند که با فشارهای روحی مقابله کند.

نقش ازدواج در شادمانی افراد

در جوامع فردگرا (individualism) ازدواج صورت نمی‌پذیرد و افراد بیشتر تمایل دارند با یکدیگر رابطه دوستانه و نامزدی داشته باشند. لذا این امر باعث می‌شود فرد از شادمانی بیشتری نسبت به افرادی که ازدواج کردند برخوردار شود. در جوامع جمع‌گرایی (Collectivism ، رفتار گروهی) افرادی که ازدواج کرده یا نامزد هستند احساس شادمانی کمتری دارند، چرا که ازدواج در بین گروه یا قومیت آنها یک عمل مذموم و غیر قابل پذیرش است بنابراین فردی که ازدواج کرده احساس می‌کند در مقابل خواسته جامعه و گروه ایستاده است و به همین خاطر شادمانی کمتری در زندگی دارد.  از جمله شاخصه‌های جوامع جمع‌گرا، مراسم گروهی، رقص‌های دسته جمعی، پدرسالاری یا پیرسالاری است.

جنسیت در شادمانی فردی

طبق تحقیقات مختلف به عمل آمده جنسیت هم نقش زیادی در شادمانی افراد دارد. داینروز معتقد است که میزان شادمانی مردان و زنان برابر است. اما وقتی افسردگی و مشکلات زندگی را به آن اضافه می‌کنیم، این نسبت متغیر می‌شود. افسردگی در زنان بیشتر از مردان است چراکه زنان به دلیل احساسی بودن، نسبت به مردان هم عاطفه منفی و هم عاطفه مثبت بیشتری دارند.

نتیجه

در ایران به علت مشکلات اقتصادی و ترس از آینده و نیز برخی از اعتقادات مذهبی، میانگین شاد بودن افراد کمتر از حد جهانی است. طبق تحقیقات به عمل آمده  روش های ذکر شده در بالا به عنوان علل اصلی تاثیر گذار در شادمانی افراد شناخته شده است. جدا از اینها، دلایل شخصیتی افراد و ثبات روانی در میزان شادمانی افراد نقش زیادی دارد. مدرسه کسب و کار آیا با مطالعه و بررسی شرایط جامعه اقدام به برگزاری دوره های هوش هیجانی و مدیریت احساسات برای افزایش مهارت فردی مربوط به شادمانی افراد نموده است که پیشنهاد می کنیم صفحه مربوط به دوره آموزشی هوش هیجانی EQ را مطالعه کنید.

نویسنده : ابراهیم میرشاه جعفری

منابع : آیزنک، م. (۱۳۷۸ .(همیشه شاد باشید (ترجمۀ ز. چلونگر). انتشارات نسل نو اندیش.
رجایی بخارایی، ا. (۱۳۷۲ .(فرهنگ اشعار حافظ. انتشارات علمی.
علیپور، ا.، نوربالا، ا.، اژهای، ج.، و مطیعیان، ح. (۱۳۷۹ .(شاد کامی و عملکرد ایمنی بدن. مجله روانشناسی،(۳(۴ ،۲۳۳ – ۲۱۹ .
عابدی، م.ر. (۱۳۸۰ . (راهنمای گام به گام شناخت درمانی (۱) (ترجمۀ ا. دوراهکی و م. ر. عابدی). اصفهان: انتشارات گلهای محمدی.

پرسش و پاسخ شادمانی فردی :

• یک تعریف ساده از شادمانی فردی را توضیح دهید؟

به مجموعه ای از احساسات مثبت مانند شادی، علایق، غرور برای رسیدن به لذت و قدردانی از موقعیت و دستاوردهای زندگی، شادمانی فردی می گویند.

• چرا شادمانی فردی مهم است؟

شاد بودن باعث بهره وری بیشتر در زندگی و ایجاد خلاقیت همراه با مثبت اندیشی در افراد می شود. هر چقدر روحیه فرد مثبت باشد، با توجه روحیه بالا، روش‌های خلاقانه‌ای برای حل مشکلات خود به کار می‌گیرد و به یک فرد شاد تبدیل می‌شود.

• شادمانی فردی است یا جمعی ؟

شادی یک پدیده مرتبط با جمع است، چرا که سرایت پذیر بوده و به سرعت پخش می شود. در مطالعه‌ای که روی ۵ هزار نفر با میانگین سنی ۲۰ سال انجام شد، محققان دریافتند که وقتی فردی شاد می‌شود، سه عنصر وجودی انسان در وی تقویت می‌شوند که در متن مقاله به آنها اشاره شده است.

• خوشبختی واقعی چیست؟

خوشبختی در زندگی‌ای که در آن صلح و آرامش جسمی و روحی تامین شده باشد، معنی پیدا می‌کند. افراد در خوشبختی واقعی به مادیات چندان نیاز ندارند بلکه  به اهداف مثبت زندگی خود به عنوان خوشبختی نگاه می کنند. خوشبختی ناخواسته شادمانی فردی را نیز تامین می کند.