عزت نفس یکی از مفاهیم مهم در زمینه روان شناسی و توسعه فردی است، مقوله ای که در حقیقت به دیدی که خود انسان در مورد خود دارد مربوط می‌شود. فردی که عزت نفس بالایی دارد در حقیقت خود را دارای توانمندی‍‌ها و ارزش‌هایی می داند و به همین سبب قدر و منزلتی برای خود در نظر می‌گیرد. در حقیقت فردی که عزت نفس بالایی دارد، انجام برخی کارهای مضموم را برای خود ممنوع میکند و طوری رفتار میکند که شایسته لیاقتی است که برای خود قائل شده است.
همین موضوع موجب می‌شود دیگران نیز نظر مثبتی روی وی پیدا کنند و دید آنها نیز نسبت به وی به مراتب مثبت تر شود و در حقیقت ارزش و احترام و اعتماد بیشتری برای وی قائل شوند. از این رو افزایش عزت نفس شاید یکی از اصلی ترین کلیدهای موفقیت در زندگی انسان باشد.
همچنین باید در نظر داشت احساسی که انسان نسبت به خودش دارد مهم ترین چیزی است که میتواند مسیر زندگی را تعیین نماید. پس افراد با عزت نفس قطعا در طول بازه زمانی بسیار طولانی می‌توانند شرایط را به خوبی برای خود جلو ببرند. در این مطلب قصد داریم به روش های تقویت عزت نفس بپردازیم. با ما همراه باشید.
روش های تقویت عزت نفس
شناسایی نقاط قوت و مهارت ها
اولین مورد از روش های تقویت عزت نفس، شناسایی دقیق مهارت‌های فردی، نقاط قوت، قابلیت‌ها و آگاهی های ماست. از یاد نباید برد که هر انسانی در دنیا دارای توانایی‌ها و استعدادهای خاص خود است. پس باید اول از همه به شناسایی مواردی که نقاط قوت ما هستند اهتمام ورزیده و روی آن ها تمرکز بیشتری نماییم و سعی کنیم آنها را در خود تقویت نماییم. این کار حتی به ما روحیه و طراوت نیز می‌دهد. زیرا وقتی می‌بینیم در زمینه های قابلیت‌های زیادی داریم، انجام آن برایمان لذت بخش تر می‌شود.
ایجاد روابط مثبت یکی دیگر از روش های تقویت عزت نفس
یکی دیگر از روش‌های تقویت عزت نفس، این است که افرادی را به عنوان اطرافیان خود برگزینیم که از آنها حس مثبت می‌گیریم. برخی افراد، حضورشان در کنار ما باعث رنجش می‌شود و باید سعی کنیم از آنها فاصله گرفته و زمان کمتری با آنها سپری کنیم. در مقابل، افرادی را برای شکل دهی روابط خود پیدا کنیم که مثبت اندیش باشد و ما را تشویق نماید و انرژی مثبت به ما منتقل کند. آیا می‌دانستید یکی از روشهایی که میتوانید به روابط مثبت با اطرافیان دست پیدا کنید، تقویت و یادگیری مهارت هوش هیجانی است؟
انجام کارهای خلاقانه
از دیگر روش های تقویت عزت نفس خلاقیت و انجام کارهای همراه با نوآوری است، ذهن انسان در حالت نوآوری حالت سیال پیدا کند که موجب می‌شود مغز انسان، فرد را به سوی کاری که مورد علاقه است هدایت کند. از این نظر، فرد حس رضایت بیشتری نسبت به خود خواهد یافت و عزت نفس بیشتری پیدا خواهد کرد.
توان نه گفتن
افرادی که عزت نفس بالایی ندارند خیلی سخت می‌توانند در برابر خواسته‌های دیگران نه بگویند و خود را همواره به بله گفتن مجبور می‌بینند. این موضوع که انسان باید به هر چیزی که تمایل ندارد نیز موافقت نشان دهد حس بسیار بدی است و انسان را به فردی فاقد اختیار، افسرده و با عزت نفس بسیار پایین تبدیل کند.
وقت گذاشتن با دوستان از روش های تقویت عزت نفس
انسان‌ها معمولا با افرادی دوست می‌شوند که از نظر فکری و احساسی با هم متناسب هستند و حس مثبتی را به هم منتقل میکنند. به همین جهت وقت گذراندن با دوستان حس لذت و خوشی را به همراه دارد. از این رو بهتر است برای داشت حس بهتری نسبت به خود حتما با دوستان صمیمی و مورد علاقه مان وقت بگذرانیم.
مطالعه کتب و مقالات انگیزشی
برخی فکر میکنند مقالات انگیزشی صرفا شعار بوده و تاثیری روی انسان ندارد. این در حالی است که این مقالات و کتب مطالبی در خود دارند که موجب بیشتر شدن حس مثبت در وجود ما می‌شود. در مقابل باید حتما سعی کنیم مطالب منفی مطالعه نکنیم و حتی به برنامه‌های تلویزیونی که انرژی منفی و تصویر بد در ذهن ما ایجاد میکند را تماشا نکنیم.
مهرورزی به خود
انسان‌ها معمولا در مواقع خود انتقادی قضاوت‌ها و توصیه‌های سختی به خود ارائه می‌دهند. در حالی که وقتی به دیگران انتقاد میکند توصیه‌های به مراتب بهتری ارائه می‌دهند. از این رو بسیار مهم است وقتی رویکرد خود انتقادی در پیش می‌گیریم با خود مهربان تر باشیم و مهرورزی به خود را فراموش نکنیم. این مهارت به ما کمک می‌کندبا مسئولیت پذیری در کارهای شخصی و کاری به یک فرد موفق و الگو مدار تبدیل شویم.
ارتباط عزت نفس و ورزش کردن
یکی از مهیج ترین روش‌های تقویت عزت نفس ورزش کردن است. ورزش به طور کلی به انسان احساس بهتری می‌دهد که به طور خلاصه این حس رضایت بیشتر از وجود خود می‌باشد. ورزش موجب می‌شود انسان از نظر جسمی رشد کرده و حس سلامت و طراوت بالاتری داشته باشد. از نظر ذهنی نیز ورزش موجب باز شدن ذهن انسان شده و بسیار فکر انسان را باز میکند و به انسان کمک میکند در هنگام تصمیم گیری راحت تر عمل کند.
ورزش باعث رسیدن خون بیشتر به مغز شده و مرکز تصمیم گیری بدن را در شرایط بسیار بهتری برای تفکر و تصمیم گیری قرار می‌دهد. همچنین از نظر عاطفی نیز ورزش کردن شرایط انسان را بهبود می‌بخشد. به طور کلی نتیجه ورزش سلامت و طراوت بیشتر بدن هم از بعد جسمی و هم از بعد روحی است که موجب می‌شود انسان احساس بهتری نسبت به خود داشته باشد و در حقیقت عزت نفس بالاتری داشته باشد.
اهمیت دادن به ظاهر خود یکی دیگر از روش های تقویت عزت نفس است.
در حقیقت وقتی خود را در بهترین شرایط ظاهری ممکن می‌بینیم احساس بسیار خوبی داریم که در حقیقت یک رضایت بسیار بالا از وجود خود می‌باشد. در چنین شرایطی علاوه بر تقویت عزت نفس، اعتماد به نفس انسان هم بشدت بالا می رود. هر کاری که انسان با آن حس بهتری نسبت به ابعاد مختلف جسمی و روحی و فکری خود پیدا کند در نهایت عزت نفس انسان را بالا می‌برد.
آموزش دادن به دیگران
همان طور که پیش تر ذکر شد هر انسانی دارای توانایی‌های خاصی است. اما وقتی این توانایی‌ها و مهارت‌ها به حدی می‌رسند که فرد این را در خود می‌بیند که بتواند آنها را به دیگران آموزش دهد، هم اعتماد به نفس و هم عزت نفسش به شدت بالا می‌رود. از این رو باید اولا سعی کنیم با افزایش دانش و کسب مهارت ، به حد آموزش دادن به دیگران برسیم. سپس سعی کنیم این دانش و تجربه را به عنوان هدیه ای به دیگران ارائه کنیم و بتوانیم انرژی مثبت آن را نیز دریافت نماییم.
یکی از روش‌های تقویت عزت نفس، هیجان و ماجراجویی است که حس لذت همراه با طراوت و نو شدن را در انسان ایجاد میکند. از این رو انجام کارهای مهیج را باید در برنامه زندگی خود قرار دهیم تا سرگرم و شاد شده و بیشتر از خود و زندگی رضایت پیدا کنیم. از بهترین کارهای مهیجی که می‌توان انجام داد سفر یا رفتن به شهر بازی و یا انجام تفریحات آبی می‌باشد. برای سنجش میزان مهارت خود در مدیریت احساسات و تاثیرگذاری روی دیگران می توانید تست هوش رایگان EQ را انجام دهید. همچنین تست iq نیز میتواند به شما برای ارزیابی هوش خویش کمک کند.
درباره تست هوش هیجانی بار آن رایگان
هوش هیجانی در واقع مهارت شناخت عواطف و احساسات خود و در مرحله بعدی پس از بالا رفتن خود آگاهی، شناخت و بررسی احساسات، عواطف و هیجانات دیگران در کنار توانایی مدیریت این هلیجانات و احساسات در راستای تصمیم گیری های درست و نیل به سمت هدف مطلوب است.
اگر فردی تا کنون شور و شوق زندگی خود را پیدا نکرده باید زمانی را در زندگی خود برای جست و جوی آن اختصاص دهد. فرآیند داشتن یک هدف و تلاش برای واقعیت بخشیدن به آن زندگی را هدفمند میکند. داشتن هدف در زندگی باعث می‌شود زندگی انسان به سوی پوچی نرود و در نهایت همین موضوع باعث می‌شود انسان به وجود خود رضایت بیشتری پیدا کند.
محبت به دیگران
انسان‌های با عزت نفس باور دارند کمک و محبت به دیگران موجب بازگشت انرژی مثبت به زندگی خودشان می‌شود. در حقیقت در مواجهه با نیازمندان باور دارند که آنها برای بهتر شدن حال خود به نیازمند کمک میکنند و در حقیقت منتی سر فرد نیازمند ندارند و می‌گویند به نوعی خود آنها برای بهتر شدن حال خود نیازمند کمک به نیازمندان هستند. از طرف دیگر غیر از نیازمندان، محبت کردن به عزیزان و اطرافیان نیز بسیار بسیار در بهبود رضایت از زندگی تاثیرگذار است.
وقتی به عزیزان خود محبت کرده و از آنان حمایت می‌کنیم در مقابل حمایت و محبت آنان را نیز دریافت می‌کنیم که موجب محکم تر شدن ما می‌شود. پس وقتی که محکم تر می‌شویم اخلاق بهتری پیدا می‌کنیم و در جمع افراد بیشتر و بهتری را به خود جذب می‌کنیم و روابط دوستانه و کاری بهتری را تشکیل می‌دهیم که در مسیر موفقیت ما بسیار مفید است. باید در نظر داشت که فردی که در اصطلاح محکم تر است میتواند در ملاقات‌های کاری و مراودات تجاری نیز بسیار موفق تر عمل نماید.
جدا از موارد بالا روش هایی نیز وجود دارد که به شما کمک می کند بتوانید نسبت به تقویت عززت نفس خود به ساده ترین شکل ممکن در زندگی خود انجام دهید. هر چند ممکن است اجرای آنها کمی سخت باشد ولی یکی از روش های ایده آل برای افزایش عزت نفس است.
محدود کردن رسانه های اجتماعی
رسانه های اجتماعی را محدود کنید. مشکل ما با عملکرد رسانه اجتماعی نیست بلکه تاثیری که آن روی عزت نفس شما می گذارد است. در استفاده از رسانه های اجتماعی هر چند تفریحی اگر زیاد روی شود روی روحیه و عزت نفس شما تاثیر مخربی خواهد گذاشت. چرا که باعث می شود از ارتباط با دیگران و شرکت در فعالیت های جمعی یا کارهای خود جا مانده و عملا زمان هدر شده زیادی داشته باشید.
سعی کنید افرادی را دنبال کنید که تاثیر مثبتی در زندگی شما دارند. افرادی که به شما کمک میکنند مهارت فردی را یاد گرفته و آن را در زندگی خود استفاده کنید. برای مثال میتوانید زندگینامه ی مانی خوشبین را به عنوان فردی موفق مطالعه کنید.
افراد و دوستان منفی گرا را حذف کنید.
می دانید، آن دسته از دوستانی که ما در واقع دوست نداریم دور هم باشیم، زیرا دائماً پشت سر ما صحبت می کنند، به رویاهای ما حمله می کنند و به طور کلی بر عزت نفس ما تأثیر می گذارند. دوستان سمی می توانند:
- یک همکار که فقط در محل کار با او مهربان هستید باشد.
- آن همسایه مزاحم که از تماس چشمی با او اجتناب می کنید.
- هم اتاقی شما که با صدای بلند خروپف می کند.
- یک دوست بیش از حد وابسته.
پاکیزگی اتاق یا محل کار
فضاهای زندگی با شلوغی بیش از حد یا پروژه های ناتمام کاری می تواند منجر به خستگی و افسردگی شود. فقط نگاه کردن به آشفتگی در محیط شما می تواند تمرکز را سخت تر کند. فعالیت فیزیکی خانه داری و خانه تمیزتر می تواند منجر به استرس، اضطراب و افسردگی کمتری شود. همه اینها منجر به یک شما شادتر و سالم تر با عزت نفس بالاتر می شود.
اهمیت عزت نفس در سازمان
با توجه نقش کلیدی کارکنان دانش محور در پیشبرد سیاست های سازمانی، همواره اهمیت مهارت مدیران با آگاهی بالا برای مدیریت این کارکنان مهم تلقی می شود. شکل گیری خلاقیت و نوآوری در کارکنان توسط مدیران به میزان عزت نفس او وابسته است. لذا اگر مدیری دارای عزت نفس بالا باشد به طبع کارکنان نیز دارای عزت نفس بالا برای انجام وظایف محوله خواهند بود. علاوه بر این در رضایت شغلی کارکنان که مزیت خوبی برای سازمان است، نیز اثر گزار است.
مزایای عزت نفس سازمانی
- عزت نفس باعث می شود با بهبود نوع نگرش کارکنان در فضای کاری سازمان، رفتارهای کاری و انگیزه کار کردن کارکنان افزایش پیدا کند.
- قضاوت کارکنان در ارزش اثر گذاری سازمانی، نقش بالایی در پیامد و برنامه های سازمانی دارد.
- بالا بودن عزت نفس در کارکنان باعث ارزشمند بودن کارکنان می شود. با ایجاد حس ارزشمندی احساس مسئولیت کارکنان نیز افزایش می یابد.
عواملی که می توان توسط آنها عزت نفس کارکنان را افزایش داد
- داشتن منابع کافی برای سرمایه گذاری در آموزش مهارت ها
- حمایت همکاران یا کار تیمی
- ساختار کلی یک سازمان و کسب و کار
- احترام گذاشتن به مدیران
- ایجاد ساز و کار پایبندی به آداب و قوانین اجتماعی و اخلاقی ( ضریب شرافت )
- با اهمیت فرض شدن نقش کارکنان در بدنه سازمان
کتاب ۶ ستون اصلی عزت نفس
پیشنهاد می کنیم برای آشنایی اصولی با مقوله ایجاد عزت نفس، کتاب ۶ ستون اصلی عزت نفس اثر ناتانیل برندن را مطالعه نمایید. نویسنده این کتاب با ارائه تجربه یک عمر روان درمانی و تحقیقات بالینی خود تعریفی جامع از این مفهوم ارائه می دهد .
با مطالعه این کتاب در خواهید یافت که چگونه افزایش آگاهی ، پذیرش ، مسئولیت پذیری ، خود ابرازی ، هدفمندی و صداقت باعث افزایش عزت نفس شما خواهد شد.
در این کتاب همچنین خواهید آموخت که کلسیم و عزت نفس چه شباهت هایی دارند و رفتار نامناسب فرزندتان چگونه عزت نفس او را نابود میکند و خود ابرازی از آنچه فکر می‌کنید دشوارتر است .
برای اینکه بهترین عملکردتان را ارائه دهید، عزت نفس ضروریست. زیرا عزت نفس خود نوعی سیستم ایمنی است که شما را آگاه نگه می دارد .
پرسش و پاسخ
۶ ستون اصلی تقویت عزت نفس چیست؟
- خودآگاهی داشته باشیم ( دستیابی به شناخت دقیق از کلیه خصوصیات و ابعاد وجودی هر فرد خود آگاهی نامیده می‌شود.)
- خودپذیری داشته باشیم
- مسئولیت پذیر باشیم
- خودابرازی داشته باشیم
- هدفمند زندگی کنیم
- صداقت داشته باشیم
چند تمرین افزایش عزت نفس را نام ببرید؟
- از جملات تاکیدی مثبت استفاده کنید. پیشنهاد می کنیم مقاله تفکر مثبت چیست؟ را مطالعه کنید.
- شایستگی‌های خود را پیدا کرده و آن را بهبود بدهید.
- یاد بگیرید از دیگران تعریف کنید.
- انتقاد از خود را از بین ببرید و نسبت به شفقت داشته باشید.
علت پایین بودن عزت نفس چیست؟
عموما در دوران تحصیل بسته به رفتار والدین و معلم اعتماد به نفس انسان‌ها بیشتر می‌شود . چالش‌های استرس زا که باعث اضطراب است، باعث پایین آمدن عزت نفس می‌شود.
چه عواملی در عزت نفس تاثیر دارد؟
خانواده، مدرسه یا دانشگاه، دوستان، محل کار و رسانه‌ها از عوامل محیطی هستند که در عزت نفس تاثیر دارد، برای مثال نسل زد نسلی است که در معرض کمبود عزت نفس قرار دارند.
برای رسیدن به عزت نفس این نکات را به خاطر داشته باشید :
- خودت را باور کن. همیشه دوست داشتن خود آسان نیست.
- خوشبین باشید.
- با خودت به خوبی رفتار کن و به جای اصلاح اشتباه خود مدام خودت را سرزنش نکن.
- در امور اجتماعی و خانوادگی شرکت کنید.
- روی خودکفایی خود کار کنید.
- برای خود یک هدف مشخص داشته باشید.
- به خود انگیزه دهید.
