تقویت هوش هیجانی در کودکان موضوع بسیار مهمی است که پیاده سازی آن نیاز به یادگیری دارد. به صورت کلی هوش هیجانی یا عاطفی به معنای کنترل و شناخت احساسات و هیجانات است. هوش هیجانی موضوعی است که باعث میشود هر فردی بتواند احساسات خود را بهتر کنترل کند و در موقعیت‌های مختلف به درستی واکنش نشان دهد. هوش هیجانی را نمیتوان یک استعداد ذاتی دانست، بلکه این ویژگی مانند یک مهارت با تمرین و آموزش قابل افزایش است. می‌توان تقویت هوش هیجانی را با راهکارهایی موثر و عملی از کودکی آغاز کرد. در ادامه به نحوه آموزش هوش هیجانی به کودکان و روش های بهبود هوش هیجانی می‌پردازیم.
نحوه آموزش هوش هیجانی به کودکان
در ادامه نحوه آموزش هوش هیجانی به کودکان را مرحله به مرحله مورد بررسی قرار میدهیم، البته که کنترل احساسات کودکان نیز موضوع بسیار مهمی می‌باشد:
از زاویه‌ی دید کودک به مسائل بنگرید و با او همدردی کنید
زمانی که نمی‌توانید ناراحتی فرزندتان را برطرف کنید، باید با او همدردی کنید. همین که بداند کسی او را درک میکند، موجب تسکین دردش میشود. همه انسان‌ها تمایل به داشتن پناهگاهی امن دارند تا بتوانند احساساتشان را تخلیه کنند. در صورتی که فکر می‌کنید ناراحتی فرزندتان نسبت به اتفاقی که افتاده بیشتر است، باید بخاطر داشته باشید که همه ما احساساتشان را در خود جمع کرده و پس از پیدا کردن پناهگاهی امن، احساسات خود را بروز میدهیم.
در این زمان است که آزاد و رها می‌شویم. دقت داشته باشید که همدردی با کودک به معنای موافقت با آن نیست. این مسئله تنها نشان می‌دهد می‌توانید او را درک کنید و از چشم او به ماجرا نگاه کنید. گاهی کودک همان کاری که شما می‌گویید را انجام می‌دهد؛ ولی به خاطر داشته باشید که او هم حق دارد باورها و احساسات خود را داشته باشد.
چرا این رویکرد هوش هیجانی را تقویت می کند؟
در پاسخ باید بگوییم زمانی که درک می‌شویم، مواد بیوشیمیایی تسکین دهنده در بدن آزاد میشود. به این صورت کودک هر بار احساس آرامش کند، مسیر عصبی در او تقویت میشود. یعنی این کار نه تنها باعث بزرگ شدن او میشود، بلکه یاد می‌گیرد چگونه خود را آرام کند.
در نتیجه بچه‌ها همدردی با خود و دیگران را یاد می‌گیرند؛ می‌تواند در مورد تجربه و آنچه موجب بروز این احساسات شده، فکر کند.
به کودک اجازه دهید خود را ابراز کند
یکی از راه‌های تقویت هوش هیجانی در کودکان این است که به کودک اجازه داده شود تا خود را ابراز کند. جالب است بدانید که کودکان نمیتوانند بین احساسات و خود تفاوتی قائل شوند. در واقع بی اهمیت جلوه دادن احساسات آنها موجب بروز احساس بی ارزشی در آنها می شود. باید بدانید که ناپسند دانستن ترس و یا احساس عصبانیت او نه تنها باعث از بین رفتن این حس در آنها نمی‌شود، بلکه باعث سرکوب شدن احساسات آنها میشود. با رعایت این موضوع به کودک عزت نفس می دهید.
این را در نظر داشته باشید احساساتی که آزادانه ابراز میشوند، دیگر کودک را آزار نمی دهد. ولی اگر این احساسات سرکوب شوند، نه تنها این احساسات از بین نمی رود، بلکه از کنترل نیز خارج می شود.
دقت داشته باشید که این احساسات تحت کنترل ضمیر خودآگاه نیستند، به همین دلیل می توانند پس از گذشت مدتی به صورت ناگهانی خود را نشان دهند. در این زمان است که با کودکی رو به رو می شوید که کابوس می بیند، تیک عصبی دارد و یا رفتارهای پرخاشگرانه ای از خود نشان می دهد.
به همین دلیل باید به کودک آموزش دهید که برخی رفتارها نادرست هستند و نباید از او سر بزند، ولی هر آن چه احساس میکند قابل درک است، زمانی که احساسات کودک را بپذیرید و به او کمک کنید، کودک نیز احساسات خود را می پذیرد. در نتیجه به راحتی می تواند به راهش ادامه دهد و احساساتش را کنترل کند. در واقع پذیرش شما به کودک یاد می‌دهد زندگی احساسی او خجالت آور و یا خطرناک نیست، بلکه کاملا عادی و قابل مدیریت است.
به احساسات بچه‌ها گوش بدهید
گاهی کودک نیاز دارد به احساساتش گوش دهید. او تنها نیاز دارد به احساساتی که بروز می‌دهد توجه کنید. در نتیجه بعد از بروز احساساتش می‌تواند آنها را رها کند. جالب است بدانید که این کار می‌تواند خونگرمی و صمیمیت را در آن افزایش دهد.
برای این که کودک در کنار شما احساس امنیت کند و حرف‌هایش را به شما بزند، باید تمام حواس خود را به او بدهید. اگر کودک احساس امنیت کند، می‌تواند به راحتی خود را از بار سنگین احساسات رها کند. پس توجه تان را به او داده و به حرف هایش گوش دهید.
برای افزایش مسئولیت پذیری در کودک خود، وقتی اشتباه کردید، حتی اشتباه جزیی عذرخواهی کنید. این کار چیزی از شخصیت شما کم نمی‌کند. بلکه این کار باعث می شود ترس کودک شما ریخته و جسارات پذیرش مسئولیت را داشته باشد. چرا که با الگو برداری از ما می تواند نقاط ضعف خود را با پذیرش یک عذر خواهی رفع کند.
چرا این رویکرد هوش هیجانی را تقویت می کند؟
اگر به جای ابراز احساسات به گونه‌ای سالم آن را سرکوب کنید، احساسات درونتان باقی می‌ماند. در نتیجه احساسات به شکل پرخاشگرانه ای بروز پیدا میکند. ولی اگر کودک به کمک شما احساس امنیت کند و از احساساتش بگوید، نه تنها روح و جسم او شفا پیدا میکند، بلکه به روند عواطف درون خود نیز اعتماد میکند.
اگر نتوانید احساسات کودک خود را کنترل کنید، مشکل از مهارت پایین هوش هیجانی شما است. به عنوان مثال ممکن است کودک از شما چیزی بخواهد که صرفا از جنبه بازیگوشی بوده و نیازی به آن ندارد، برای او تهیه کنید. چون قرار نیست کودک شما از چیزی که شما دوست ندارید او هم دوست نداشته باشد. اگر فهم و شعور کودک شما در حدی است که می توانید با جملاتی مانند فعلا برای سن تو مناسب نیست یا این برای بزرگترها است یا بهانه های عاقلانه او را مجاب کنید احساسات خود را کنترل و نه سرکوب کند.
حل مسئله را به بچه ها یاد بدهید
دقت داشته باشید که هر احساس پیام خاصی برای ما دارد. به همین دلیل باید به کودکان یاد بدهید احساسات خود را درک و با آنها مدارا کنند. یعنی آنها باید بدانند نیاز نیست در واکنش آنی به احساسات خود کاری کنند. در واقع باید به آنها یاد دهید که بعد از برداشته شدن فشار احساسات از روی آنها، به حل مشکل بپردازند.
معمولا زمانی که کودکان و نوجوانان عواطف خود را درک کنند و آن را بپذیرند، قدرت احساسات کاهش پیدا کرده و کم کم ناپدید میشوند. در نتیجه فرد به راحتی می‌تواند مشکل خود را برطرف کند. این نکته را در نظر داشته باشید تا وقتی که کودک از شما کمک نخواسته نباید پا پیش بگذارید؛ چرا که با این کار به او القاء می‌کنید که او توانایی لازم برای حل مشکلاتش را ندارد.
و اما چرا این رویکرد به تقویت هوش هیجانی در کودکان کمک میکند؟
به صورت کلی همه بچه‌ها نیاز دارند احساسات خود را به گونه ای ابراز کنند و با راه حل‌های سازنده مشکلات را برطرف کند. دقت داشته باشید که این کار نیاز به تمرین دارد. یعنی شما باید این مسئله را با آنها تمرین کنید.
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، فقط از طریق همدردی با بچه‌ها نمیتوان به آنها نحوه کنترل احساسات را آموزش دهید؛ چرا که همدردی به تنهایی نمی‌تواند مشکل را برطرف کند. در واقع همدردی راهی برای بهتر کردن حال افراد است. تمامی کودکان برای آموختن شیوه ابراز نیازهایشان بدون پرخاشگری نیاز به راهنما و مربی دارند.
بازی کنید
به کمک بازی کردن می‌توان به تقویت هوش هیجانی در کودکان کمک بزرگی کرد. زمانی که متوجه یک الگوی نادرست در رفتار کودک می‌شوید، باید بدانید که احساسات بسیاری در آن جمع شده و نمی‌داند چگونه باید با آنها برخورد داشته باشد. بهترین درمان برای برطرف کردن این مشکل بازی است.
به عنوان مثال اگر کودک خردسال شما دائما مادرش را می‌‌‌خواهد، به جای ناراحتی از او ، می توانید با یک بازی به او کمک کنید تا با احساساتش رو به رو شود.
یا اگر کودک شما از تاریکی می ترسد، می توانید با یک بازی قدرتی به او ثابت کنید چیزی برای ترسیدن وجود ندارد. با کودک همدردی کنید. به او بگوید، اگر اینجا یک چراغ قرار بدم که شب ها روشن بمونه دیگه دلیلی و چیزی برای ترس وجود ندارد. یا شاید از او بخواهید کجای اتاق دوست دارد بخوابد تا احساس امنیت بیشتری کند؟ سعی کنید احساسات هیجانی کودک را به گونه ای کنترل کنید تا برای حفاظت از خود به شما کمتر نیاز داشته باشد.
چرا این رویکرد هوش هیجانی را تقویت میکند؟
تمامی کودکان هر روز احساسات مختلفی را تجربه می‌کنند. احساس ضعف، نادیده گرفته شدن، خشم، ناراحتی، ترس و یا حسادت از معمول‌ترین احساسات آنهاست. کودکانی که از لحاظ احساسی سالم هستند، این عواطف را به راحتی با بازی پشت سر می‌گذارند. در صورتی که بتوانید به کودک خود کمک کنید تا چالش‌های بزرگ و درونی خود را با بازی نشان دهد، به او این امکان را می‌دهید تا مشکلش را برطرف کرده و سراغ چالش بعدی برود.
دقت داشته باشید که بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان نمیتوانند چالش‌های احساسی و عمیق خود را در قالب کلمات بازگو کنند. ولی کودکان میتوانند این چالشها را به صورت نمادین در بازی نشان داده و آنها را برطرف کنند.
جمع بندی
والدین امروزه در تلاش هستند راه‌های تقویت هوش هیجانی در کودکان خود را بشناسند. دکتر یحیی علوی به طور مستمر طی ۱۲ سال با آموزش هوش هیجانی به هزاران دانشجو، به صورت تخصصی در ایران بزرگترین دوره هوش هیجانی دنیا را برگزار کرده است و در هر دوره تلاش بر این است تا آخرین متد و دستاوردهای علمی به شرکت کنندگان ارائه شود. تعداد شرکت کنندگان در دوره هوش هیجانی دکتر یحیی علوی بسیار بالاست و توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب میکند. با توجه به سابقه آموزش این حوزه در کشورهای دیگر، به جرات می‌توان گفت این دوره آموزشی بزرگترین دوره هوش هیجانی دنیاست.
تقویت هوش هیجانی می‌تواند در زمینه زندگی فردی و شغلی تغییرات بسیار مثبتی را برای شما رقم بزند. بنابراین شرکت در دوره آموزشی هوش هیجانی را به عنوان یک سرمایه گذاری برای خود تلقی کنید. اما به راستی چقدر شما به مهارت کامل در کنترل و مدیریت احساسات خود اطلاع دارید؟ برای دریافت پاسخ سوال خود تست هوش هیجانی رایگان مدرسه کسب و کار آیا را انجام دهید تا بیشتر با خصوصیات فردی خود در مدیریت احساسات آشنا شوید.
